4 mei 2022
Door Wim Zeegers
Sinds jaar en dag schrijft Jaap van Duijn [1943, econoom, wetenschapper PhD, bestuurder, buitengewoon hoogleraar] wekelijks een column in de Financiële Telegraaf. Die van 16 april 2022 droeg als titel: “Vleestaks”. Citaat: “De landen met de grootste vleesconsumptie per hoofd van de bevolking [de VS, Australië, Argentinië en Nieuw Zeeland – bij alle meer dan 100 kg per jaar] zijn ook de landen met de hoogste obesitas percentages”.
Bij mijn zoektocht naar zijn bron van de hoogte van de vleesconsumptie vond ik dit artikel: “Which countries eat the most meat?” [1]. Het artikel is gepubliceerd op 4 februari 2019. Dat artikel is in meerdere opzichten interessant. Vooral als je leest dat de vleesproductie steeg van 70 miljoen ton begin jaren zestig naar meer dan 330 miljoen ton in 2017. In dezelfde periode steeg ook de wereldbevolking van ruim 3 miljard naar ruim 7 miljard. De vleesproductie steeg echter procentueel dus veel harder dan de bevolkingstoename. De verklaring? Stijgende inkomens bij opkomende landen. Zoals China bijvoorbeeld. Daar ging de vleesconsumptie van 5 kg in 1960 naar 60 kg in 2017. De afvlakkende vleesconsumptie-trend in de westerse wereld zet, zoals je op een grafiek in het artikel kunt zien, geen zoden aan de gewenste dijk…
Maar nu terug naar de column van Van Duijn: “De landen met de grootste vleesconsumptie per hoofd … zijn ook de landen met de hoogste obesitas percentages”. Hier wordt een verband gesuggereerd dat er niet is. Je reinste flauwekul. Obesitas wordt veroorzaakt door overconsumptie van geraffineerde koolhydraten en ‘fris’dranken [suikerwater]. Door producten van zetmeel [tarwe, mais] en suikers. De geraffineerde topkoolhydraat is suiker [glucose + fructose]. Brood is ook een product met een hoge glycemische index. Die koolhydraten worden in het lichaam allemaal omgezet in glucose. Suiker. Insuline zorgt ervoor dat de glucose deels gebruikt wordt voor energie, deels wordt opgeslagen als glycogeen in je spieren en lever en de rest gaat… naar je vetcellen.
Door je steeds maar te blijven voeden met geraffineerde koolhydraten [‘tussendoortjes’], kom je nooit aan ‘vetverbranding’ toe. Het vet stapelt zich dag na dag op. Zo krijg je overgewicht. Zo krijg je obesitas. Bovendien krijgen je cellen geen tijd om te herstellen en de troep op te ruimen. Je gefrustreerde spijsvertering staat onder grote druk, krijgt ook onvoldoende tijd om zijn werk goed te doen, kortom je wordt ziek. Kwestie van tijd.
Nog een citaat: “Het binnenhalen van eiwitten via vleesconsumptie, in plaats van via het nuttigen van groenten, is eigenlijk heel dom en ieder geval buitengewoon inefficiënt”. ‘Binnenhalen’ versus ‘nuttigen’… Het is wel duidelijk wat de positie van de columnist is. Maar klopt het ook wat hij beweert?
Nadat je eiwithoudend voedsel hebt gegeten, breekt je lichaam het eiwit af tot aminozuren, de “bouwstenen” van eiwit. Van de 20 aminozuren in proteïne kan je lichaam er 11 zelf maken. De andere negen zijn essentieel, wat betekent dat ze uit je voeding moeten komen omdat je lichaam ze niet kan aanmaken. Gelukkig is dierlijk eiwit “compleet”, het levert alle essentiële aminozuren in hoeveelheden die je lichaam nodig heeft. Plantaardige eiwitten (met uitzondering van soja) zijn echter “onvolledig” omdat ze niet voldoende hoeveelheden van een of meer essentiële aminozuren bevatten. Zo ‘heel dom’ is vleeseten dus nu ook weer niet. Meer dan 80% van wat een graskoe eet, kan een mens niet eten [2]. Is het vlees van zo’n koe dan ‘buitengewoon inefficiënt’ geproduceerd?
Wie beschikt er over de kennis om die negen essentiële aminozuren uit [welke?] planten [groente] te halen? En soja is genetisch gemodificeerd, met een hoog fytinezuurgehalte [belemmert de opname van mineralen] en oestrogeen [beïnvloedt de hormoonhuishouding]. Maar zo zijn belanghebbenden wél op weg naar de hevig gepromote – op soja gebaseerde – vegaburgers! Wel eens een etiket van zo’n product gelezen?
Nóg een citaat: “Al jaren bevelen voedingsbureaus aan dat mensen meer groenten en veel minder vlees zouden moeten eten”. ‘Voedingsbureaus’? Volgens mij kennen wij in Nederland alleen het Voedingscentrum dat de aanbevelingen van de Gezondheidsraad voor de bevolking vertaalt naar hapklare brokken. En inderdaad, die adviseert om 40 tot 70% van je voeding uit koolhydraten te halen…
De vega[n] trend gaat er voor zorgen dat nog meer mensen tekorten zullen ontwikkelen aan vitamine A, D, E [8 vormen!] en K2. Het aantal chronisch zieke mensen, nu al meer dan 10 miljoen [3], zal ook dáárdoor alleen maar toenemen.
“Ze” hebben het beste met de mensheid voor, zeggen ze. “We doen het voor de dieren, we doen het voor het milieu, we doen het voor het klimaat”. Nobel. Niemand van de gedrevenen schijnt zich echter af te vragen wat de gevolgen van deze trend zijn voor de eigen gezondheid en voor die van hun naasten.
De kwaliteit van het vlees hangt – net als bij mensen! – af van wat die beesten te eten hebben gekregen. Maar dat is weer een geheel ander verhaal.
Het artikel eindigt met de voorkeur uit te spreken voor ‘accijns op vlees’ in plaats van ‘vleestaks’.
Bronnen:
[1] https://www.bbc.com/news/health-47057341
[2] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2211912416300013
[3] https://www.vzinfo.nl/chronische-aandoeningen-en-multimorbiditeit/leeftijd-en-geslacht