24 Ken Uw Score, doe de K.U.S. test

Daarmee eindigde ik mijn vorige column “Antwoord aan een cardioloog”[1]. Maar dat is natuurlijk niet het einde. Het is een begin. De Score betreft een ‘Coronary Artery Calcium’ (CAC) scan. Een relatief goedkope en snelle methode om de kwaliteit van je slagaderen te meten.

Een van de redenen waarom deze methode in de Verenigde Staten lang werd tegengehouden, was omdat de artsen niet wisten wat ze met de uitslag aan moesten. Je kon alleen maar zien of je wel of niet een probleem had en in hun ogen kon je tóch niets doen aan de voortschrijding, laat staan aan het verminderen van de plaques [2], dus achtte men het niet zinvol. Wat stond en staat de arts zoal ter beschikking? Onder meer statine, aspirine, bètablokker, dotteren, plaatsen van stents, omleidingsoperaties, transplantaties. Maar het proces van plaquevorming wordt daarmee niet gestopt. Uiteindelijk ging de ‘American Heart Association’ (AHA) toch overstag. “Coronary calcium test could help clarify heart disease risk – and control cholesterol” [3]. Hoe dat dan weer gaat… “New cholesterol guidelines released Saturday (Nov. 2018) suggest it can help to have a coronary artery calcium test when risk status for people 40 to 75 years old is uncertain to determine who will benefit from statins”. Een versluiering om de status quo niet teveel aan te tasten… De veronderstelling is hier dat bij een nul score mogelijk geen statine nodig zou zijn, maar wie hebben er een nul score?

Hoe staan we er in Nederland voor?
Daarvoor gaan we te rade bij hartwijzer.nl, de website van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC). Daar lezen we onder meer het volgende: “De calciumscore is een onderzoek naar het calciumgehalte in de kransslagaders met een CT scan. Calcium in de kransslagaders wijst op de aanwezigheid van de sluipmoordenaar die de belangrijkste oorzaak is van hart- en vaatziekten: slagaderziekte. Calcium is kalk, en slagaderziekte wordt ook wel aderverkalking genoemd, hoewel het niet om aders maar om slagaders gaat. De calciumscore is een nieuw type onderzoek, dat zijn waarde nog verder moet bewijzen. In sommige ziekenhuizen wordt het onderzoek al uitgevoerd, in andere niet. Is de calciumscore duidelijk te hoog, dan kun je alleen zeggen dat je een verhoogd risico op een hartziekte hebt. Dat is iets om over na te denken, zeker voor mensen die ook met andere risicofactoren te maken hebben, zoals roken en diabetes. Er is nog veel klinische ervaring nodig om de calciumscore op waarde te kunnen schatten. Voorlopig geldt de calciumscore als niet meer dan een aanvullend onderzoek”. Dat stadium zijn ze in de Verenigde Staten dus al voorbij…

Op de website staan ook een aantal korte interviews met cardiologen over steeds weer een ander onderwerp. Van één ervan [4] geef ik een deel van de tekst hier weer. Vraag interviewster: “Waarom moet mijn cholesterol zo laag zijn? Antwoord cardioloog: “…je hebt totaal cholesterol en die verdelen we in maten en soorten en het kwaaie cholesterol noemen we het LDL cholesterol. En daar refereert vaak de huisarts aan naar waardes van twee en een half en één komma acht, dat soort dingen. En gemiddeld LDL in Nederland is ongeveer drie, drie en een half, en de mens is gemaakt voor een LDL cholesterol onder de één. …de mens is zo gemaakt, onder de één, en in de westerse maatschappij hebben we hogere getalen van 3 en 3,5. Sommige mensen kunnen daar vrij goed tegen, maar we hebben niet voor niets patiënten met hart- en vaatziekten en dat is een van de oorzaken, naast roken en al dat soort dingen. …maar met het cholesterol is het zo dat je best heel laag kan gaan, tot onder de een, precies waarvoor we gemaakt zijn, zonder dat dat problemen geeft. Je hebt zelfs extra voordeel dat daardoor de progressie, de toename van hart- en vaatziekten aanzienlijk verminderd kan worden, als je streeft naar lagere LDL cholesterolwaarden. Belangrijkste is levenswijze en wanneer patiënten verhoogd risico hebben, dan streeft de huisarts ook met medicatie naar een LDL onder twee en een half. En wij, cardiologen en ook vaatchirurgen en neurologen streven naar een LDL van één komma acht bij patiënten met bevestigd hart en vaatziekten. En onder één is nog mooier. Maar we zijn tevreden met één komma acht”. (Inmiddels dus gerealiseerd in de nieuwe richtlijn.)

Dit zei Dr Neil Stone (Northwestern University Feinberg School of Medicine, Chicago, IL), the chair of the expert panel who wrote the guidelines: “If he has to get to an optimal goal of under 70 mg/dL (1,8102 mmol/l) as some would advocate, it means adding on medicines for which there is not proven benefit”. De website hartwijzer.nl geeft overigens veel technisch interessante informatie, maar over de oorzaken van ‘slagaderziekte’ geen woord. Ook over informatie waardoor de vaatwanden verzwakken of juist versterkt kunnen worden, geen woord. Dus ook geen woord over vitamine D, C en K2 bijvoorbeeld, of over het mineraal magnesium, of over Co enzym Q10 (dat wordt door statines onttrokken, terwijl bij het ouder worden de productie ervan toch al afneemt). In ‘Stille Slopers’ vindt je die informatie wel.

Eigen ervaring
In 1991 werd mij door een bedrijfsarts geadviseerd een statine (Zocor) te nemen, “omdat uw cholesterol te hoog is”. Intuïtief het advies nooit opgevolgd. Er werd toen alleen een totaalwaarde gemeten. Van LDL was nog geen sprake. In 28 jaar is de norm behoorlijk geëvolueerd… LDL is niet alleen LDL. En het is ook niet per se ‘slecht’. Daar kwam ik in 2011 achter toen een arts (geen cardioloog) mijn bloed bij een Duits laboratorium liet onderzoeken. LDL bestaat uit zeven subfracties. De arts vertelde dat de fracties verschillende grootten vertegenwoordigden. Hoe kleiner hoe gevaarlijker, want zei hij “die slaan neer in je slagaderen”. De twee kleinste had ik niet, dus dat viel weer mee. Ook werd door hem met een echo apparaat de mogelijke dichtslibbing van de halsslagaders gemeten. Ik kon zelf meekijken. “Dat valt mee”, zei hij. “Voor de leeftijd zelfs uitstekend te noemen”.Waarom heeft niet iedere huisartsenpraktijk de beschikking over een echo-apparaat? Voor een paar duizend euro ben je klaar [4]. Bij de fixatie op LDL (Low Density Lipoprotein) zou je haast vergeten dat er ook nog zoiets bestaat als VLDL (Very Low Density Lipoprotein), IDL (Intermediate Density Lipoprotein) en HDL (High Density Lipoprotein).

De evolutie van cardioloog William Davis MD
Een Amerikaanse cardioloog die een grote rol heeft gespeeld en daar enthousiast mee doorgaat, is Wiliam Davis. Hij schreef het boek ‘Wheat Belly’, letterlijk ‘tarwebuik’. Miljoenen verkocht in 44 talen. In Nederland werd het boek op de markt gebracht met de titel: ‘Broodbuik’ [6]. Zijn volgende boek ‘Wheat Belly Total Health’ werd hier ‘Broodbuik Totaal gezond’. Vooral het eerste boek zorgde voor nogal wat opschudding. En het zorgde er mogelijk mede ook voor, dat de broodomzet iets daalde. En dat leidde weer tot een intensieve reclamecampagne op TV waar de lof over alle graanproducten werd gezongen.

Davis aan het woord: “Voor de meeste mensen is het mogelijk hun calciumscore te reduceren. Ik heb dat al vele malen in mijn praktijk ervaren, waarbij mensen hun score van bijvoorbeeld een hoge 900 zagen dalen tot 400 of zelfs tot 300. De CAC scan meet hoeveel calcium zich in je slagaderen bevindt. Calcium omvat ongeveer 20% van je plaque volume. Dus stel je hebt 20 kubieke millimeters calcium, dan is totale plaquevolume ongeveer 100 kubieke millimeter. Wat het je niet vertelt is het percentage van de doorgang van de slagader dat mogelijk geblokkeerd is”. Daarvoor maak je gebruik van een angiogram. Hierbij wordt een voerdraad in de dijbeenslagader gebracht, die naar de aorta wordt doorgeschoven, samen met een slangetje, de katheter. Zodra deze de aorta heeft bereikt wordt een contrastvloeistof geïnjecteerd. Als de vloeistof naar de kransslagaderen stroomt wordt een röntgenfoto (angiogram) gemaakt. De doorlaatbaarheid wordt dan in procenten weergegeven.

Davis weer: “De plaque groeit, als je niets doet, ieder jaar met zo’n 25%”
(Als je beginscore 40 is, dan kun je na tien jaar een score van ongeveer 370 verwachten, maar na veertien jaar, dan heeft je score al het zeer alarmerende niveau van meer dan negenhonderd bereikt. Als je beginscore 400 is, dan ben je na vier jaar al op dit gevaarlijke niveau.) “Als je arts je op de traditionele medicatie zet, zoals statine, bètablokker, aspirine, dan verandert dat niets aan de plaquevorming. Die gaat gewoon door”.

De eerste strategie van Davis
“De eerste strategie is de absolute eliminatie van granen [7] en suikers [8]. Granen, zoals tarwe, rogge, gerst, gierst, haver, triticale (een hybride van tarwe en rogge), sorghum (kafferkoren) kortom: alle granen (granen zijn grassen), dus alle zaden van grassen (mais is ook een gras) en alle suikers. Waarom is dat? Wel, omdat de meest voorkomende afwijking die leidt tot een positieve hart CAC scan score, en tot hartinfarcten, is een overmaat van kleine LDL partikels en niet een hoge LDL waarde of een hoge totaal cholesterol waarde. Die aantallen partikels kun je meten met een test genaamd ‘lipoproteïne analyse’ of ‘geavanceerde lipoproteïne analyse’, zoals met NMR (Nuclear Magnetic Resonance spectroscopy) [9]. Dat is wat ik al jaren doe. Het quantificeert hoeveel kleine LDL partikels je hebt. Er zijn slechts twee dieetcomponenten die de formatie van kleine partikels bepalen: granen en suiker. Haal je die uit je voeding, dan daalt het aantal partikels. Een ervaringsgegeven. De aanvangsmeting geeft bijvoorbeeld aan: 2000 nmol/l (aantal partikels per volume). Na enkele maanden of zelfs weken al (graan- en suikerloos) is dit getal óf tot een hele lage waarde gezakt, óf zelfs nul geworden. Met andere woorden, het is niet een béétje verbetering, het is een dramatische verbetering. Het is een gigantisch voordeel, omdat kleine LDL partikels langer in de bloedstroom blijven, meer bijdragen aan schade aan het vaatweefsel en ontstekingen veroorzaken. En dat komt allemaal door granen en suiker. Nog een voordeel: bij geen LDL partikels draagt dat ook bij aan vermindering van het visceraal vet, dat is vet rondom de organen in je buik. Dat vet is ook een bron van ontstekingen. Bij nul LDL partikels dalen je onstekingsmarkers, daalt je bloeddruk, dalen je triglyceriden (vetwaarde in je bloed), HDL gaat omhoog (dat is gunstig), je gewicht daalt. Het elimineren van de producten van granen en suiker draagt in grote mate bij aan het verbeteren van je totale gezondheid”.

De tweede strategie van Davis
De meest spectaculare resultaten werden echter pas behaald nadat bij patiënten ook de vitamine D status was geoptimaliseerd. Davis: “Vóór dat ik patiënten een jaar of tien geleden vitamine D ging voorschrijven, om een niveau van 60-70 ng/mL [10] te bereiken, waren we al blij met stabilisering, en soms een 3 tot 9% reductie van de plaque, van het ene op het andere jaar. Met vitamine D zagen we 24%, 36%, 48% en 72% reductie. Een dramatische reductie van de CAC score. Alle patiënten die mijn behandelingsregime volgen, hebben geen recidive infarct meer gekregen”. Voor de goede orde: dit is maar een deel van het Davis programma.

Is hiermee het gehele verhaal verteld?
Nee, zo eenvoudig is het nu ook weer niet. Hoewel, wat LDL betreft heb ik er niet veel meer aan toe te voegen…

Bronnen en verdieping

[1] https://stilleslopers.nl/antwoord-aan-een-cardioloog/

[2] Plaque bestaat uit vetten, cholesterol, bloedplaatjes, calcium en mogelijk meer.

[3] https://www.heart.org/en/news/2018/11/13/coronary-calcium-test-could-help-clarify-heart-disease-risk-and-control-cholesterol
Statines als redders van de mensheid. In de rechterkolom staat: ‘Related Articles’:

• • New guidelines: Cholesterol should be on everyone’s radar, beginning early in life
  • Control your cholesterol
  • Questions about cholesterol? Here are some answers.

[4] https://www.youtube.com/watch?v=xJ_NEd97aI8

[5] https://www.quirumed.com/nl/medische-apparatuur/echo-apparaat

[6] In dit verband is hoofdstuk 6 van ‘Stille Slopers’ relevant: “Brood, daar zit wat in!?”

[7] Niet uitputtend overzicht van graanproducten:
brood(jes), stokbrood, pasta, pizza, koek, wafels, pannenkoeken, poffertjes, ontbijtkoek, kadetjes, puntjes, bolletjes, cake, koekjes, biscuits, gebak, taart, bagels, donuts, muffins, cupcakes, brownies, croissants, crackers, ontbijtgranen, beschuit, stroopwafels, pistoletjes, cereals, frosties, muesli, cruesli en huesli.

[8] Schuilnamen van suiker: agavenectar, agavesiroop, ahornsiroop, appelstroop, basterdsuiker, bietenstroop, bietsuiker, bruine suiker, caramel, carob (fruit) syrup, carobella syrup, confectiesuiker, dadelstroop, dextrose, d-glucose, druivensapconcentraat, druivensuiker, esdoornsiroop, fructose, fructosesiroop, fruit(sap)concentraat, fruitextract, fruitsuiker, galactose, geleisuiker, gierstsiroop, glucose(siroop), high fructose corn syrup, honing, invertsuiker(stroop), isoglucose, javaanse palmsuiker, johannesbroodsiroop, kandij, kandijsuiker(stroop), klappersuiker, kokosbloe(se)msuiker, kristallijne fructose, kristalsuiker, lactose, maismoutstroop, maisstroop, maissuiker, maltodextrine, maltose(stroop), maple syrup, melasse, melkpoeder, melksuiker, molasses, moutextract, moutstroop, moutsuiker, nectar, palmsuiker, panela, panocha, parelsuiker, poedersneeuw, rietsap, rietsuiker(stroop), rijststroop, rijstsuiker, sacharose, schenkstroop, siroop, sorghumsiroop, speltstroop, stroop, sucanat, sucrose, suikerstroop, tafelsuiker, tarwe(glucose)stroop, vanillesuiker, vruchten(sap)concentraat, vruchtenextract, vruchtensuiker. (Met dank aan William Cortvriendt, arts/schrijver.)

[9] Bijvoorbeeld deze:
https://www.labcorp.com/test-menu/31976/
https://www.labcorp.com/test-menu/31976/nmr-lipoprofile®-with-graph

[10] In Nederland drukken we dit uit in nmol/l, dat wil zeggen dat 60 tot 70 ng/mL hier zou zijn: 150 tot 175 nmol/l. Hoofdstuk 4 (De schijn van het medicijn en het belang van de zon) en hoofdstuk 5 (Zonlicht en vitamine D, de herontdekking van de eeuw) van ‘Stille Slopers’ geven veel informatie over vitamine D.

Nog wat wetenschap

• • Diffenderfer et al: ‘The composition and metabolism of large and small LDL’.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24811298
  • Meeusen et al: ‘Reliability of Calculated Low-Density Lipoprotein Cholesterol’.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=American+Journal+of+Cardiology+116%2C+no.+4+August+2015+538-40